بررسی تأثیر خصوصی سازی بر عملکرد راه آهن ایران، رهیافت: تحلیل دریچه ای

از بین روش های مختلف حمل و نقل، صنعت حمل و نقل ریلی با توجه به نقشی که در حمل و نقل انبوه کالا و مسافر، همخوانی با محیط زیست، صرفه جویی در مصرف سوخت و ایمنی دارد نقشی راهبردی را در حمل و نقل کشور ایفا می نماید. این نقش کلیدی تا بدانجاست که در سیاستهای کلی نظام در بخش حمل و نقل، برای توسعه این بخش اولویت ویژه ای در نظر گرفته شده است. از اینرو توجه به ارتقاء کارایی در این بخش همواره مورد توجه سیاستگذاران و برنامه ریزان بوده است. از جمله می توان به خصوصی سازی در این بخش اشاره نمود. از سال 1373 به مرور زمان شرکت های خصوصی در بخش حمل و نقل مسافر و بار وارد سیستم حمل و نقل ریلی شدند. با توجه به اهمیت موضوع حمل و نقل ریلی و همچنین ارزیابی سیاستهای خصوصی سازی در این بخش، هدف این پژوهش بررسی تأثیر خصوصی سازی بر عملکرد حمل و نقل ریلی در حوزه های مسافری و باری است. از این رو کارایی سیستم حمل و نقل ریلی در سال های 1349 تا 1387، یعنی قبل و بعد از انجام خصوصی سازی با استفاده از تکنیک تحلیل دریچه ای و با رویکرد ستاده محور در بخش های حمل مسافر و کالا با داده های تعداد واگن مسافری در سرویس، تعداد واگن باری در سرویس و طول خطوط اصلی در راه آهن و خروجی نفر کیلومتر جابه جا شده و تناژ کیلومتر جابه جا شده، محاسبه گردید. همچنین در این تحقیق به بررسی بازده نسبت به مقیاس سیستم حمل و نقل ریلی کشور پرداخته شده است که وجود بازده فزاینده نسبت به مقیاس در این بخش را تأیید نموده و نشان دهنده وجود پتانسیل توسعه زیرساخت ها در بخش حمل و نقل ریلی است. ارزیابی تأثیر سیاست های خصوصی سازی بر کارایی بخش حمل و نقل ریلی، نشان دهنده تأثیر مثبت و معنی دار خصوصی سازی بر عملکرد سیستم حمل و نقل ریلی در هر دو بخش می باشد که البته این تأثیر در حوزه مسافر، پررنگ تر بوده است.